Niebezpieczne substancje w zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym
Każdego roku przybywa zepsutych, przestarzałych lub niepotrzebnych elektrourządzeń, które są wyrzucane z gospodarstw domowych. Zaledwie 22,3% e-odpadów na całym świecie poddawanych jest recyklingowi. Jakie zagrożenia niesie ze sobą niewłaściwe pozbywanie się elektroodpadów?
Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny należy do najszybciej rosnącej grupy odpadów1. Szybki postęp techniczny i technologiczny, zmieniająca się moda czy celowe postarzanie produktów sprawiają, że każdego roku miliony ton elektrourządzeń stają się odpadami.
W 2022 roku na całym świecie powstało około 62 mln ton e-odpadów, co stanowi wzrost o 82% w porównaniu do roku 20102. Tymczasem mniej niż jedna czwarta (22,3%) zużytego sprzętu na całym świecie jest prawidłowo zbierana i przetwarzana.
Miliony e-odpadów zalegają w domach, na wysypiskach lub są przetwarzane w niewłaściwy sposób. Szczególnie ten ostatni sposób stał się ważnym źródłem dochodów dla osób z krajów rozwijających się, gdyż w zużytym sprzęcie znajduje się szereg cennych surowców, takich jak: złoto, srebro, pallad, platyna, kobalt czy miedź.
Odpady niebezpieczne
Jednocześnie zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny jest zaliczany do grupy odpadów niebezpiecznych. Niewłaściwe przetwarzanie elektroodpadów (ręczny demontaż, składowanie ze zwykłymi odpadami, spalanie itp.) może uwalniać do środowiska szereg toksycznych substancji, zagrażających życiu i zdrowiu ludzi oraz organizmów żywych.
Wśród najczęściej wymienianych substancji niebezpiecznych w zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym wymienia się[3]:
METALE/występowanie:
- ołów (Pb) – płytki drukowane, żarówki, telewizory, baterie,
- chrom (Cr) – powłoki antykorozyjne, dyskietki,
- kadm (Cd) – tusze do drukarek, tonery, kserokopiarki, baterie, telefony komórkowe,
- rtęć (Hg) – termostaty, monitory, płytki drukowane, lampy fluorescencyjne, ekrany LCD,
- nikiel (Ni) – baterie,
- lit (Li) – baterie,
- bar (Ba) – lampy fluorescencyjne,
- beryl (Be) – komputery, skrzynki zasilające.
TRWAŁE ZANIECZYSZCZENIA ORGANICZNE (POP)/ występowanie:
- bromowane środki zmniejszające palność – dodawane do materiałów, szczególnie tworzyw sztucznych (elementów termoplastycznych, izolacji kabli),
- polibromowane etery difenylowe (PBDE) – j.w.,
- polibromowane bifenyle (PBB) - j.w.,
- tetrabromobisfenol-A (TBBPA) - j.w.,
- substancje perfluoroalkilowe i polifluoroalkilowe (PFAS) - j.w.,
- polichlorowane bifenyle (PCB) – płyn dielektryczny w kondensatorach i transformatorach.
