Czy smartfony będą bardziej przyjazne dla środowiska naturalnego?

Komisja Europejska przedstawiła projekt rozporządzenia, według którego telefony komórkowe i tablety byłyby projektowane z myślą o dłuższym użytkowaniu, możliwości odzysku zawartych w nich surowców i mniejszym zużyciu energii. Celem inicjatywy jest zmniejszenie śladu środowiskowego, jaki aktualnie zostawiają te urządzenia.

Dzisiaj chyba każdemu z nas trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie bez telefonu komórkowego. Jak potwierdzają badania, obecnie około 90% dorosłych obywateli UE korzysta z tego urządzenia, które jednocześnie spełnia wiele różnorakich i przydatnych funkcji. Niestety telefony należą również do jednych z najbardziej zasobożernych sprzętów, wywierając tym samym wpływ na środowisko naturalne.

Pierwszy łańcuch wartości

Za największy ślad środowiskowy telefonów (81%) odpowiada przede wszystkim etap ich projektowania i produkcji. To właśnie tutaj zapadają najważniejsze decyzje dotyczące wyboru surowców, sposobu montażu poszczególnych podzespołów oraz czasu użytkowania urządzenia przez konsumentów.

Jak się okazuje do produkcji telefonów komórkowych wykorzystuje się nawet 70 różnych pierwiastków i materiałów! Niestety część wpisana jest na listę surowców krytycznych, a niektóre z nich są źródłem napięć i konfliktów społecznych (więcej: https://multimedia.europarl.europa.eu/en/video/conflict-minerals-the-truth-behind-your-smartphone_D001-ESN-000317INT).

Ponadto według raportu Cooka i Jardima (2017) smartfony i inna elektronika użytkowa należą do produktów, które zużywają najwięcej energii w stosunku do swojej masy.

Czas użytkowania

Niestety koszty środowiskowe ponoszone podczas produkcji, nie są równoważone dłuższym czasem użytkowania. Konsumenci wymieniają swoje smartfony średnio co 2-3 lata, a głównymi powodami są:

  • ograniczony dostęp do części zamiennych,
  • wysokie koszty naprawy,
  • problemy z dostępnością do zaktualizowanych wersji oprogramowania,
  • mniejsza żywotność baterii.

Nie jest również już tajemnicą fakt, że wiele urządzeń elektrycznym i elektronicznych jest produkowanych w myślą o ich przedwczesnym starzeniu. Niektóre urządzenia są projektowane w taki sposób, aby służyły jedynie przez określony czas, po którym użytkownik musi się go pozbyć i zastąpić nowym produktem.

Zahibernowane w domowych szufladach

Działania Komisji Europejskiej mają również na celu ograniczenie ilości elektroodpadów przechowywanych w gospodarstwach domowych. Często zamiast oddać je bezpłatnie do wyznaczonych punktów zbiórki (z których trafią do recyklingu), konsumenci decydują się odłożyć zużyty lub niedziałający telefon do szuflady lub na półkę.

Najczęstszą przyczyną takiego "hibernowania" elektroodpadów jest:

  • brak wiedzy o tym, gdzie można pozbyć się takich odpadów,
  • obawa o prywatność danych zgromadzonych w urządzeniu,
  • nadzieja na ponowne wykorzystanie w przyszłości.

Niestety takie przechowywanie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego przynosi za sobą straty środowiskowe. Wiele materiałów w nich zawartych nie może wrócić ponownie do obiegu surowców. Szacuje się, że w Europie zapas zahibernowanych, nieużywanych urządzeń wynosi prawie 700 mln. Gdyby wszystkie z nich zebrać i poddać recyklingowi, można wówczas uzyskać około 14,920 ton złota, srebra, miedzi, palladu, kobaltu i litu.

Ekologiczne decyzje konsumenckie

Równolegle do inicjatywy w sprawie ekoprojektowania telefonów i tabletów, Komisja Europejska pracuje nad dyrektywą, która umożliwiałaby konsumentom dostęp do większej ilości informacji na temat kupowanych produktów.

Większa świadomość ekologiczna konsumentów dotycząca wpływu danego produktu na środowisko, mogłaby z jednej strony wywierać presję na producentów, aby wytwarzali produkty zrównoważone i trwałe, z drugiej - miałaby wpływ na właściwe i dłuższe użytkowanie zakupionych produktów, a potem ich selektywne pozbywanie się.

Źródło:
  1. Projektowanie telefonów i tabletów tak, by były zrównoważone – ekoprojekt, https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12797-Projektowanie-telefonow-komorkowych-i-tabletow-tak-by-by%C5%82y-zrownowazone-ekoprojekt_pl, (dostęp: 23.09.2022 r.)
  2. Polityka ochrony konsumentów – wzmocnienie roli konsumentów w procesie przechodzenia na zieloną (ekologiczną) gospodarkę, https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12467-Polityka-ochrony-konsumentow-wzmocnienie-roli-konsumentow-w-procesie-przechodzenia-na-zielona-ekologiczna-gospodarke_pl, (dostęp: 23.09.2022 r.)
  3. Identifying the impact of the circular economy on the Fast-Moving Consumer Goods Industry: opportunities and challenges for businesses, workers and consumers – mobile phones as an example, Study for The European Economic and Social Committee (EESC), Centre for European Policy Studies (CEPS), 2019.
  4. Conflict minerals: The truth behind your smartphone, https://multimedia.europarl.europa.eu/en/video/conflict-minerals-the-truth-behind-your-smartphone_D001-ESN-000317INT (dostęp: 23.09.2022 r.).
  5. Cook, G. and Jardim, E. (2017), “Guide to Greener Electronics”, Greenpeace reports, (https://tinyurl.com/y3blamx6).